In mijn kwart eeuw als groepswerker, botste ik op een beperkt aantal boeken die me altijd zijn bijgebleven, en die ik graag aanraadt aan anderen, of ze nu heel veel, of heel weinig ervaring hebben in het werken met groepen, als vrijwilliger of professioneel, als coach, facilitator, bemiddelaar of groepsleider.
Een deel ervan is enkel in het Engels verschenen, en voorlopig nog niet in het Nederlands. De meeste boeken vallen online te bestellen, zowel nieuw als tweedehands. Voor wie weinig budget heeft, kunnen bepaalde websites af en toe soelaas bieden, of vind je een extra downloadlink bij het desbetreffende boek.

In één van mijn volgende posts ga ik wat dieper in op een aantal boeiende boeken, specifiek bestemd voor vormingswerkers.
1. The Tao of Leadership - John Heider

Een absolute aanrader, boordevol eeuwenoude oosterse wijsheden over de bescheiden én belangrijke rol die een groepsleider kan innemen. Je kan dit pareltje op gelijk welke bladzijde openslaan en wat mijmeren of mediteren op de teksten.
* * * * *
2. The Deep Democracy of Open Forums - Arnold Mindell

De eerste van twee boeken van Mindell in dit lijstje. Mindell opende mijn ogen voor Deep Democracy, voor Process Work, voor de kracht en de valkuilen van mainstreamdenken, voor het zichtbaar maken van informele machtsmechanismen in groep, en voor zoveel meer. Zijn werk rond Deep Democracy wordt in de Lage Landen mooi verder gezet door onder meer Jitske Kramer en Hummus.
* * * * *
3. The Empowerment Manual - Starhawk

Een heel leesbaar en inspirerend handboek voor het 'horizontaal' ondersteunen van groepen. Starhawk is niet enkel een begrip in spirituele kringen, maar levert bij deze een 'down to earth' gids voor het sterker maken van niet-hiërarchische collectieven, zonder ook maar éénmaal te vervallen in zweverigheid of naïeviteit. Misschien hier nog te downloaden.
* * * * *
4. Focus op Groepsdynamica - Monique Bekker

De meeste boeken rond groepsdynamica zijn redelijk saaie, wetenschappelijk doorwrochte bakstenen. Monique Bekker slaagt er evenwel in een aantal van de meest relevante inzichten op een zeer heldere manier te vertalen. Een mooie introductie in de vaak verborgen wereld van de groepsdynamica.
* * * * *
5. Het thema centraal - Jeroen Hendriksen en Arjan de Wit (red)

Een bijzonder boeiend perspectief op het werken met groepen, met name de Thema Gecentreerde Interactie, werd decennia geleden uitgewerkt door Ruth Cohn. In Nederland werd hier een interessant boekje rond gemaakt, met tal van getuigenissen (de ene al wat meer to the point dan de andere). Wie geraakt wordt door dit perspectief, raad ik heel graag de School voor TGI aan, die hierrond heel kwaliteitsvolle vormingen aanbiedt.
* * * * *
6. Sitting in the Fire - Arnold Mindell

In dit boek graaft Mindell behoorlijk diep in het omgaan met verschil en met alle mogelijke spanningen die dit teweegbrengt. Wie evenwel door het vuur durft gaan, wordt geweldig beloond, volgens hem, en volgens mijn eigen ervaringen. “Het scheppen van vrijheid, gemeenschap en levensvatbare relaties, heeft haar prijs. Het kost tijd en doorzetting om te leren hoe we in het vuur van de diversiteit kunnen zitten. Het betekent gecenterd blijven temidden van moeilijkheden. Het veronderstelt dat we leren over kleine en grote organisaties, open stadsfora en intense straatmomenten. Als je leider of facilitator wordt zonder dit te leren, spendeer je misschien wel al je tijd aan het herhalen van de blunders van de geschiedenis.”
* * * * *
7. Geweldloze Communicatie - Marshall B. Rosenberg

Neen, communicatie hoeft niet steeds geweldloos te zijn, en daar heeft onder meer Mindell heel wat goede argumenten voor. Desalniettemin is de klassieker van Rosenberg meer dan de moeite van het lezen waard. Niemand maakte de psychologische mechanismen van een conflict voor mij helderder zichtbaar dan Rosenberg. En hij reikt enkele handvaten aan, die ieder van ons best leert kennen.
* * * * *
8. The Mediator's Handbook - Jennifer E. Beer & Caroline C. Packard

Wie met groepen werkt, komt onvermijdelijk terecht bij spanningen en conflicten, of ze nu onderhuids sluimeren of duidelijk zichtbaar zijn. Dan is dit alvast een goed boek, met duidelijke stappenplannen en enkele heerlijke grafische wegwijzers, die mij al heel wat hebben geholpen om als bemiddelaar door een conflict te gaan, in plaats van eromheen.
* * * * *
9. Hallo witte mensen - Anousha Nzume

Ik ben eerder voorstander van 'Brave Spaces' dan van 'Safe Spaces', in die zin dat ik denk dat we in onze procesbegeleiding niet altijd op voorhand rekening hoeven te houden met alle mogelijke gevoeligheden. Het is volgens mij evenwel van het grootste belang om de nodige ruimte en tijd te creëren om eenieder zich te laten uitdrukken en het bewustzijn rond onbewuste privileges of het gebrek daaraan te verhogen. Doen we dit niet, dan gaan we in ons groepswerk tal van informele machtsdynamieken gewoon bestendigen, en kunnen we hierdoor maar suboptimaal werken. Sommige mensen worden dan immers hun invloed en ruimte subtiel ontnomen, ook al heeft een meerderheid der deelnemers dit misschien helemaal niet door. Wanneer het gaat over machtsdynamieken in groep met betrekking tot huidskleur en afkomst, dan is Anouscha Nzume een hele mooie eye opener, en mogelijke opstap tot verdere lectuur (zoals die van onder meer Gloria Wekker, Philomena Essed, Audre Lorde, Rachida Lamrabet en Rachida Aziz, James Baldwin en Grada Kilomba).
* * * * *
10. Coming back to Life - The Work that Reconnects - Joanna Macy & Molly Brown

Dit is het enige boek dat ik niet zelf las, maar dat mij sterk werd aangeraden door Nienke. Joanna Macy ken ik wel van een resem andere boeken, artikels en methodieken, maar dit boek vat haar werk 'The Work that Reconnects' wat samen. Macy heeft een bijzondere visie op het werken met groepen, omdat ze er ook maar al te graag onze diepste intenties, ons ecosysteem, en onze voorouders bij betrekt; een holistische visie, zeg maar. Maar eentje die mij diep-diep raakt. Want wat tussen mensen gebeurt, is toch zoveel meer dan wat meetbaar en zichtbaar is?
Comments